انواع سبک گچبری

همان طور که پیش تر گفته شد گچ بری انواع گوناگونی دارد که در این مطلب به توضیح انواع گچبری می پردازیم:

گچبری چه سبک‌هایی دارد؟

گچ بری به دو سبک کلی تقسیم می‌شود: سنتی و مدرن.
این دو سبک دارای تعاریف و تفاوت‌هایی هستند که در ادامه شرح داده می‌شود.

گچبری سنتی

گچ بری سنتی همان چیزی است که از خانه‌های قدیمی به یاد داریم: طرح‌هایی پر از جزئیات ظریف، سقف‌های شلوغ و استفاده از رنگ.
سبک سنتی گچ بری خصوصا در ایران، معمولا تداعی‌کننده باغ‌ها و بهشت بوده است. به همین دلیل در طراحی‌های آن انواع گل‌ها و پرنده‌ها مشاهده می‌شده است. در این سبک گچ بری رنگ هم جایگاه خاصی داشته است. شاید امروز برای شما عجیب به نظر برسد، اما استفاده از رنگ‌هایی مانند طلایی، قرمز و سبز درخشان در گچبری‌های سنتی بسیار معمول بوده است.
گچبری سنتی در ایران خود دارای سبک‌های زیرمجموعه است که آنها را به اختصار معرفی می‌کنیم. البته باید توجه داشته باشید گچبری چه در ایران قدیم و چه در باقی نقاط جهان معمولا یک هنر اشرافی تلقی می‌شده است. به همین دلیل اجرای آن فقط در خانۀ ثروتمندان دیده می‌شده است. اما به دلیل ارادت و احترام خاصی که افراد برای مکان‌های مذهبی قائل بودند، بسیاری از نمونه‌های ممتاز گچبری سنتی ایرانی در مسجدها و اماکن مذهبی دیگر هم به چشم می‌خورد.
سبک‌های گچ بری سنتی ایرانی را در ادامه معرفی می‌کنیم:

1.گچ بری معرق:

نمونه ی این کار در مشهد اردهال کاشان ومحراب مسجد میدان ساوه یافت میشود.روش گچبری معرق مثل کاشی کاری معرق است.ابتدا ملات گچ رنگی را قبل از انکه خودش را بگیرد به شکل دلخواه میبریدند و قطعات بریده شده را در کنار هم قرار میدادند و ملات گچ را در پشت آن میریختند تا تمام زمینه ی کار یکدست شود و درآخر تکه ی بدست آمده را با دوغ آب در آن محل میچسباندند.

 2.گچ بری لایه ای:

روش کار در این نوع گچبری به این صورت است که لایه ی گچ کشته را در محلی که قبلا با گچ زیرسازی  شده است میکشند و لایه های بعد را با همین روش میکشند.این روش نوعی از گچبری تراش است و اغلب برای گچبری رنگی زمانی که میخواهند به چند رنگ مختلف در آید کار میشود.هر لایه رنگ خاصی دارد که بعد از آن با ابزار گچبری شروع به درآوردن طرح ها با رنگ های مختلف میکنند
ضخامت هر لایه نباید بیشتر از 1 تا 2 میلیمتر باشد.زیرا باعث ترک خوردن لایه ی گچ میشود.

3.گچ بری تخمه بری (تخمه کن):

ماده ی اصلی و مهم برای استفاده در تخمه درآوری گچ سفید و نرم است به این شکل که ابتدا گچ غربال میشود و به درجه ای از نرمی میرسد.و سپس با آب مخلوط میشود تا خمیر نرم و یکدستی بوجود بیاید.این مواد برای زمینه  تخمه بری است که آنرا روی دیوار مالیده تا صاف و یکدست شود.

نکاتی که در باره گچبری تخمه بری قابل توجه است:

1.نقوش آبرنگی روی گچ در اثر گذشت زمان شفافیت خود را ازدست میدهد و ممکن است فرسوده شودو همچنین مواد رنگی چسبندگی خود را کم میکنند.لذا امکان ریزش و از بین رفتن آن وجود دارد.اما در این روش گچبری به لحاظ اینکه گچ ورنگ در عمق فرورفته و مجددا به سطح آمده این علایم مشاهده نمیشود و هنگام مرمت نیز کار با اصول بیشتری انجام میشود.
2.در این روش گچبری سایه روشن وجود ندارد در حالی که در نقوش دیگر روی گچ ممکن است سایه پردازی شود.
3.رطوبت از عواملی است که با گچ سازگاری ندارد بنابراین انتخاب محل مورد نظر برای این روش از اهمیت زیادی برخوردار است.پس قرار گرفتن مکان تزیین در جریان رطوبت هرچند کم باشد به علت خاصیت مکش رطوبت توسط گچ اثر را نابود میکند و رنگ ها و گچ پوسیده میشوند.
و در آخر آنچه واضح است این است که بسیاری از نقوش و رنگ ها را میتوان در سطح مورد اطمینان با این روش به اجرا درآورد و از ظرافت این تزیین با دوام بهره مند شد.این نوع از گچبری یکی از زیباترین انواع گچبری است.
 

4.گچبری لکه یا کلوخی:

این نوع گچکاری در کاخ ها ی دوره ی ناصری و نمونه های آنرا در کاخ بادگیر تهران و همینطور کاخ الماس میتوان مشاهده کرد.این نوع گچبری از قرن سیزدهم به دلیل نفوذ هنر مغرب زمین به ایران معول شد.که به نحو زننده ای برجستگی آن زیاد بود که به نام گچبری کلوخی مشهور شد.و البته همانطور که گفتیم اکثر طرح های آن ایرانی نیست.
 

5.گچبری هشته(بیرون آمده_برهشته):

نمونه های این نوع گچبری را میتوان در دوره رازی و آذری دید مثل بنای دوازده امام یزد یا محراب الجایتو مسجد جامع اصفهان و محراب مسجد گلپایگان که گچ بری های نفیسی دارند
سابقه ی تاریخی گچ بری برهشته بیشتر به پیش از اسلام برمیگردد و همانطور که از اسم این روش پیداست برجستگی این نوع گچبری نسبت به زمینه زیاد است به شکلی که قسمت های گچبری شده بیرون آمده است.  

گچبری مدرن

در گچ بری به سبک مدرن دیگر خبری از گل‌ها و مرغان بهشتی نیست. این سبک با طراحی‌ها و خطوط ساده شناخته می‌شود. در گچبری به سبک مدرن معمولا فقط از خطوط راست و زاویه‌های قائمه یا خطوط نرم و منحنی استفاده می‌کنند  و تلفیق هر دوی این خطوط در یک فضا بسیار نادر است.
بر خلاف گچبری‌هایی که در دو، سه دهۀ قبل اجرا می‌شد و معمولا فقط جنبۀ تزئینی برای سقف داشت، در سبک مدرن کارآیی بیشتری از این هنر انتظار می‌رود. المان‌ها و تزئیناتی که با گچ ساخته می‌شوند می‌توانند پوشش خوبی برای فضاهایی باشند که تمایل به پنهان کردن آن‌ها داریم. از طرف دیگر به کار بردن گچ بری در تلفیق با نورپردازی ماهرانه، جلوۀ هر دو کار را دوچندان می‌کند.
سابق بر این گچ بری فقط برای اتاق پذیرایی و در قسمت سقف اجرا می‌شد. شاید هزینۀ بالا و وقت‌گیر بودنِ اجرا از دلایل مهم این امر بودند. از طرف دیگر نقوش شلوغ و پر نقش‌ونگارگچبری سنتی مناسب اتاق‌های خواب و دیگر فضاهای خانه نبود.
اما امروز شاهد اجرای گچبری‌های مناسب در اتاق‌خواب‌ها و دیگر قسمت‌های خانه هستیم و این یکی از مزایای سبک گچبری مدرن و استفاده از تکنولوژی برای اجرای آن است.
گچبری مدرن به دو صورت اجرا می‌شود. در یک روش اجرای گچ بری در حین ساخت یا بازسازی دیوار و سقف انجام می‌شود. در روش دوم از قطعات گچ‌بری پیش‌ساخته استفاده می‌شود. همان‌طور که از اسم آن پیداست، قطعات پیش‌ساخته به صورت آماده در بازار وجود دارند و طراحان یا صاحبان کار می‌توانند با توجه به محلی که قرار است قطعه در آن قرار بگیرد، سایز و مدل مورد نظر خود را انتخاب کرده و سپس نصب کنند.

در چه بخش‌هایی از خانه می‌توانیم از گچبری استفاده کنیم؟

به صورت کوتاه می‌توانیم پاسخ بدهیم: همه جای خانه!
خصوصا که گچبری‌های امروزی رابطۀ تنگاتنگی با سقف‌های کاذب و نورپردازی‌های مخفی یا غیرمستقیم پیدا کرده‌اند. اما لازم است تناسب طراحی و حجم‌های گچبری با هر فضا را رعایت کنید. قرار نیست همان طرحی که مناسب آشپزخانه است در اتاق‌خواب هم اجرا بشود.
البته حفظ هماهنگی کلی در سبک و طرح گچبری ِ قسمت‌های مختلف خانه، یکی از اصول خدشه ‌ناپذیر طراحی داخلی است.

هنگام طراحی و اجرای گچبری به چه نکاتی توجه کنیم؟

گچبری قرار است جلوۀ بهتر و زیباتری به خانۀ شما بدهد، اما اگر چند اصل ساده را رعایت نکنید ممکن است هزینه و زمانی که صرف می‌کنید نتیجۀ عکس بدهد.

به شما پیشنهاد می‌کنیم هنگام طراحی و انتخاب مدل گچبری خانه‌تان به این موارد دقت کنید:

•    ارتفاع سقف:

گچبری‌های سنگین، خیلی برجسته و حجیم مناسب سالن‌هایی با سقف‌های بلند و ترجیحا پنجره‌های قدی هستند. اگر ارتفاع سقف خانۀ شما در حد استاندارد یا کوتاه‌تر است، سعی کنید طرح‌های شلوغ و حجیم انتخاب نکنید.

•    دکوراسیون کلی خانه:

زیبایی سقف و کناره‌های آن هم باید هماهنگ با سبک و سلیقۀ کلی شما باشد. همان‌طور که پرده‌های ضخیم و سنگین مناسب فضایی با مبلمان مدرن نیست، گچبری‌های کلاسیک هم با مبلمان مدرن سنخیتی ندارد.

•    پرهیز از افراط و تفریط:

بهتر است سبک و طرحی از گچبری را انتخاب کنید که بتوانید آن را در باقی قسمت‌های خانه مانند آشپزخانه، دیوار پلکان داخلی و حتی سرویس بهداشتی هم به کار ببرید. استفاده از گچبری فقط برای سالن پذیرایی، دیگر امر پذیرفته‌شده‌ای نیست.

•    حفظ ارامش بصری:

گچبری مانند رنگ و طرح کاغذ دیواری، تاثیر به سزایی روی آرامش یا آشفتگی بصری افراد می‌گذارد. به طور مثال استفاده از طرح‌های شلوغ در قسمت میانی سقف و رها کردن کناره‌ها، باعث ایجاد حس سنگینی و عدم تعادل می‌شود.

•    استفادۀ آگاهانه از رنگ:

هرچند گچبری‌های رنگی تقریبا منسوخ شده‌اند، اما استفاده از رنگ‌هایی خاص در بخش‌هایی از گچبری می‌تواند حس اصالت و اشرافیت بیشتری در خانه ایجاد کند. البته بهتر است گچبری رنگی فقط در فضاهای بزرگ‌تر اجرا شود.

سخن آخر:
گچبری یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در زیبایی دکوراسیون داخلی است که اگر طبق استانداردهای زیبایی‌شناسی و رعایت تناسبات اجرا شود، هویت خاص و انکارناپذیری به فضاهای داخلی می‌دهد. پیشنهاد می‌کنیم هنگام طراحی و انتخاب مدل گچبری، سلیقۀ تمام افراد خانواده را در نظر گرفته و از متخصصین طراحی داخلی هم کمک بگیرید