دسته بندی گچبری ها

انواع گچبری

هنر را نمی‌توان محدود کرد. هنرمند هیچ‌گاه از کار خود خسته نمی‌شود. ، چون کار او تکرار ندارد. هنر گچبری نیز متنوّع است و محدود به چند شاخه نمی‌شود. گچبر هر روز و هر لحظه یک شیوه به کارش اضافه می‌کند. بطور کلی انواع گچبری‌ انجام شده را می‌شود به سه دسته تقسیم کرد:
الف) طرح‌های زمینه و سطوح. یک سطح را به طور کلی یا تکه‌تکه بر روی نظمی خاص زیر پوشش طرحی قرار می‌دهند. مثل: سقف، دیوار، در یا قابی گچی که بر روی دیوار ساخته می‌شود.
ب) طرح‌های حاشیه. یک مسیر را به طور متدد و یا تکه‌تکه بر روی نظمی خاص زیر پوشش طرحی به هم پیوسته و سِری قرار می‌دهند مثل: کِنارهٔ سقف، کناره‌های راه پله و راهرو یا هر جای دیگر که در گوشه و کنار ما باشد.
ج) طرح‌های تک و خاص که فقط در جایی خاص به صورت واحد درست می‌شود و هر جایی می‌تواند قرار بگیرد مانند: سَرستون، سَر قاب، دور قلاب، شومینه، سَردر و …. این گونه گچبری‌ها را می‌توان به طور جداگانه نیز درست کرد.
این سه دسته، شاخه‌های اصلی یک کار گچبری است. در کارهای زمینه، طرح‌هایی مثل گِره، تَذهیب،مُقرنس و انواع و اقسام طرح‌ها و نقش‌های کشورهای مختلف را می‌توان جا داد. می‌توان یک زمینه را پُر کرد از گل‌های رُز، مریم، میخک و … در کارهای حاشیه، طرح‌هایی مثل گِره، تذهیب، چَنگ و چُدن، مُقرنس و انواع طرح‌ها و نقش‌های کشورهایی مثل: یونان، فرانسه، مصر و … را می‌توان کار کرد. می‌توان حاشیه‌ای را با مُقرنس پوشاند. می‌توان در یک مسیر مُمتدد، یک شاخهٔ درخت انگور را گچبری کرد. ، که انگورها ی آن در طول مسیر به صورت سه بُعدی از شاخه آویزانند. می‌توان در یک مسیر اَشعار، آیات و جملات زیبای اَدبی را با گچ به صورت بَرجسته درآورد

انواع گچبری و گچکاری در ساختمان 

گچ بری با نقش برجسته

در این شیوه ابتدا سطح کار گچکاری می شود به این ترتیب زمینه با گچ اندود شده و نقش سفارشی روی گچ ایجاد می شود. نقش برجسته برای نقوش گل و بته و نقوش هندسی انتخاب خوبی است و برجستگی لازم را ایجاد می کند.

گچ بری برهشته

گچبری برهشته برجستگی زیادی نسبت به زمینه ایجاد می کند و قسمت های برآمده از سطح گچکاری شده بیرون می آید. قدمت این نوع گچبری به دوران باستان بر می گردد.

گچبری زبره

از لحاظ برجستگی، گچبری زبره را می توان بین گچبری نقش برجسته و گچبری برهشته در نظر گرفت. در این شیوه از گچبری کار بدون مالش و پرداخت در گوشه ها انجام می شود. به همین دلیل گوشه های کار تیز بوده و دارای بریدگی و گوشه های تیز است.

گچ بری لکه یا کلوخی

گچبری لکه یا گچکاری کلوخی، بومی ایران نیست و در قرن سیزدهم هجری از مغرب زمین به ایران آورده شد. هنرمندان غربی تاثیر زیادی در خلق آثاری به شیوه کلوخی داشته اند. برجستگی های ایجاد شده در روش کلوخی به طرز اغراق آمیزی بیش از حد معمول است.

گچ بری پته

از قرن هشتم هنرمندان گچکار با آهار زدن کرباس با گچ این هنر را ابداع کردند. در این شیوه کرباس گچکاری شده، پس از خشک شدن شبیه مقوا سخت می شد. این کرباس برای گچکاری شدن و انجام گچبری های هنری آمادگی لازم را داشت. کرباس گچبری شده پس از تکمیل و پرداخت نهایی، روی دیوار مورد نظر چسبانده می شود.
گچ بری مشبک
گچبری مشبک یکی از دشوارترین و ظریف ترین نوع گچکاری است. در این شیوه گچکار، یک لایه نازک از گچ را با فاصله ۲۵-۱۵ سانتیمتری نسبت به زمینه مورد نظر ایجاد می کرد. پس از خشک شدن و گرفتن گچ، هنرمند به طرح اندازی روی گچ پرداخته و سپس شروع به خالی کردن قسمت های طرح می کند. در نهایت طرح مشبک شبیه به تور بافته شده با ضخامت بسیار باریک به وجود می آید.

گچ بری لایه ای

هنگامی که هدف استفاده از چند رنگ در گچبری باشد باید از شیوه گچبری لایه ای استفاده کرد. ابتدا با گچ زنده زیر سازی انجام و صاف می شود و سپس با گچ کشته روی این گچ لایه ای کشیده می شود و کار به همین ترتیب با رنگ های مختلف ادامه پیدا می کند. چنانچه ضخامت هر لایه بیش از ۲ میلیمتر باشد، گچ ترک خواهد خورد.

گچبری توپر و تو خالی

 در گچبری توپر ابتدا سطح صاف به عمق ۲ سانتی متر با ظرافت کنده می شود. در واقع خطوط اصلی طرح به صورت مستقیم و یا مایل برجسته دیده می شود. سطح صاف در قسمت های خالی شده و در قسمت های دیگر پر دیده می شود.

گچبری کشته بری

در کشته بری ابتدا روی سطح مورد نظر را گچ زیره کشیده و بعد روی همین قسمت گچ نرمه کشیده می شود. قطر گچ نرمه نباید بیش از ۲ میلیمتر باشد. پیاده سازی طرح نهایی روی این گچ نرم انجام می شود که نیاز به سرعت عمل بالایی دارد. این شیوه در دوران صفویه در ساختمان سازی با شکوه بیشتری انجام می شده است.

گچ بری تخمه کن –تخمه بری

گچ سفید و نرم ابتدا غربال شده و به نهایت درجه نرمی می رسد. این گچ نرم برای اجرای طرح های گچکاری و گچبری های هنری رنگی استفاده می شود. در تخمه بری نقوش آبرنگی در عمق گچ ایجاد شده و به مرور زمان فرو نمی ریزد