ایجاد ملات گچ ساختمانی و اندازه گیری زمان گرفتن گچ

گچ

گَچ کلسیم سولفات آبدار طبیعی است و در چندین فرم بلوری یافت می‌شود که در ذخایر پوسته جامد کره زمین به فرم قشرهای نسبتاً ضخیم و کلفت یافت می‌شود که آن را از دل زمین استخراج می‌کنند و مورد به‌کارگیری قرار می‌دهند. نخستین بار حدود ۱۶۰ تا ۲۰۰ میلیون سال پیش، زمانی که دریاها خشک شدند، لایه‌های سنگ گچ که در زیر آن‌ها به وجود آمده بودند پدیدار گشتند. گچ یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی مورد استفاده در دنیا می‌باشد که در قرون گذشته با روش‌های دیگر تولید و به صورت‌هایی دیگر استفاده می‌شده‌است. مطابق تحقیقات زمین شناسان، دوران ناپدید شدن دایناسورها و پدیدار شدن لایه‌های سنگ گچ خیلی قدیمی تر از ایجاد تمدن‌ها بر روی زمین است. در قرن ۱۷ پاریس پایتخت گچ بود و تمام دیوارهای چوبی خانه‌ها توسط گچ پوشانده شده بود. پادشاه فرانسه این قانون را بعد از این که لندن بزرگ در سال ۱۶۶۶ در اثر آتش‌سوزی از بین رفت اجباری نمود.[۱] گچ را پس از استخراج از معدن مانند آهک به کوره می‌برند و تا دمای نزدیک به ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد گرما می‌دهند تا شماری از مولکول‌های آب تبلورش را از دست بدهد و به فرم گچ قابل به‌کارگیری به عنوان مصالح ساختمانی و قالب گیری درآید. معمولاً گچ را باآسیابهای مخصوص به صورت پودر درمی‌آورند و در کیسه‌ها یا به صورت فله به فروش می‌رسد. پودرهای گچ مرغوب باید کوچکتر از ۰٫۱۵ میلی‌مترباشد. در اکثر موارد ترکیب گچ و آب خالص برای کاربردهای مختلف استفاده می‌شود هر چند در موارد نیاز با اضافه کردن مقداری مواد مختلف می‌توان زمان سفت شدن آن را کاهش داد. مثلاً با اضافه کردن ۱٪ نمک طعام به مخلوط گچ و آب زمان گیرش آن کم می‌شود و اگر میزان نمک بیش از ۴ درصدشود زمان گیرش زیاد می‌شود.

روشهای تهیه ملات گچ ساختمانی

ملات گچ

ملات ماده خمیری شکلی است که مصالح بنایی را به یکدیگر می‌چسباند و آنها را به دیوار و سایر اجزای ساختمان بدل می‌سازد. هر نوع ملات که بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده ملات و مخلوط کردن آنها به آن آب اضافه کرده و دوباره ملات رامخلوط کنیم تا یکنواخت، همگن و روان گردد.
ملات ها عموماً به دو دسته هوازی و آبی تقسیم بندی می شوند و بر اساس تعریف ذیل، انواع ملات های گچ ساختمانی در دسته ملات های هوازی تقسیم بندی می گردند.

۱- ملات های هوازی:

ترکیبات فعل و انفعالات آنها در هوای خشک انجام شده و مقاوم می‌گردند چنانچه هوازی در مجاورت رطوبت قرار گیرد ابتدا در آنها دگرگونی به وجود آمده و چنانچه اندود باشند طبله کرده و اگر در بین رجها به کار رفته باشد، اسکلت دچار نقایصی فنی شده و بالاخره ماهیت خود را از دست داده و در نتیجه سبب تخریب بنا می‌گردد.

۲- ملات های آبی:

که در مجاورت رطوبت و یا در زیر آب خودگیری خود را انجام می‌دهند و سخت می‌گردند. چنانچه آبی که بنا به نوع مواد چسبنده خود، در هوای خشک واقع شوند، وجود گرما باعث پوک شدن می‌شود. پوکی در سبب جدا شدن رجها از یکدیگر و به مرور زمان سبب جابجایی در قطعات به کار رفته در اسکلت بنا می‌گردد.
بر همین اساس ملات گچ یک ملات هوازی و ماده ای چسبناک خواهد بود که از مخلوط کردن (حل کردن) بلورهای گچ در آب تشکیل گردیده و برای پوشش دهی دیوارها و سقف های داخلی ساختمان مورد مصرف قرار خواهد گرفت.
مقدار آبی که یک کیلو گرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات بشود از لحاظ تئوری ۰٫۲ لیتر است یعنی تقریبا ۲۰ درصد وزن گچ. ولی عملا ًبرای آنکه شکل پذیری بهتری در ملات گچ ایجاد شود و کارگران مجال کارکردن با آنرا داشته باشند باید به ملات گچ در حدود۷۰ تا ۸۰ درصد وزنش آب اضافه نمود.
البته بقیه این آب پس ازخشک شدن گچ تبخیر گشته و جای قسمتی از آن دراثر ازدیاد حجمی که گچ درموقع سخت شدن پیدا می کند پر می شود. ولی با توجه به اینکه ملات گچ پس از سخت شدن خشک می شود و پس از سخت شدن دیگر ازدیاد حجمی درآن بوجود نمی آید لذا همیشه جای قسمتی از آبهای تبخیر شده بصورت تارهای مویین در آن باقی خواهد ماند.
ملات های گچ و همچنین ملات گچ وخاک آماده، بیشتر موقع ساختن طاق ضربی و دیوار های تیغه ای ۵ سانتی متری به کار می رود. درصد خاک و گچ بستگی به سرعت گیرایی گچ دارد و معمولاً حدود ۸۰ در صد گچ و ۲۰ درصد خاک رس است علت اضافه نمودن خاک رس به گچ این است که اولاً گچ وخاک ملاتی دیر گیر تر نسبت به ملات گچ خالص هست در ثانی وجود خاک در گچ آن را پلاستیک تر (خاص شکل پذیری ملات را بیشتر می کند ) می کند.ملات گچ و گچ و خاک از ملات های نسبتاٌ زود گیر هستند و بر اساس استاندارد ملی ایران دارای زمان گیرش اولیه حدود ۷ الی ۱۲ دقیقه هستند.

 

گچ کشته

یکی از ویژگی‌های این گچ این است  که زودگیر است و به سرعت سخت می‌شود. به همین دلیل ممکن است نتواند سطح وسیعی را اندود کند. زودگیر بودن باعث می‌شود گچ حالت پلاستیکی و شکل‌پذیری خود را از دست بدهد و کار با آن سخت و دشوار شود. برای برطرف کردن این مشکل، گچ کاران اقدام به کشتن گچ می‌کنند.

گچی که از این طریق حاصل می‌شود (در ادامه طرز درست کردن گچ کشته توضیح داده می‌شود) تمام خصوصیات اصلی خود را از دست می‌دهد، برای مثال، دیر خشک می‌شود و خاصیت شکل‌پذیری و پلاستیسیته پیدا می‌کند. بنابراین گچ کشته این امکان را در اختیار گچ کاران قرار می‌دهد که در مدت زمان بیشتری از گچ استفاده کنند و بتوانند در اندودکاری دیوار به راحتی مانور دهند.

همچنین به دلیل پایین بودن خصوصیات مکانیکی گچ کشته، از آن به اندازه یک لایه نازک به عنوان پرداخت نهایی سطح استفاده می‌شود و فرآیند زیرسازی با همان گچ زنده صورت می‌گیرد. بعد از پایان نازک‌کاری، سطح یکنواخت، صاف و یک‌دست دیوار نشان‌دهنده این است که کشته کشی انجام شده است. ناگفته نماند، گچ کشته به طور عمده در اندود کاری دیوار و گچ بری سقف استفاده می‌شود و کاربردهای دیگری ندارد.

 

زمان مصرف گچ از لحاظ دما

با توجه به آنکه گچ در موقع ملات سازی گرما تولید می کند بطوریکه تقریبا تا حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه گرم تر از محیط کارگاه می شود بدین سبب از لحاظ تئوری می توان ملات گچ را در دماهای زیر صفر نیز مصرف نمود ولی عملا در کارگاهها باید از این کار خودداری کرده و حداکثر ملات گچ را در دماهای کمتر از ۵ یا ۶ درجه بالای صفر مصرف ننمائیم. به عبارت دیگر بهتر است طوری برنامه ریزی کنید که گچ کاری ساختمان در فصول گرم و معتدل سال صورت بپذیرد.
به علت زودگیر بودن گچ با وجود آنکه ملات آنرا بسیار کم درست می کنند (حداکثر به اندازه یک استانبولی) نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی نمود زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت نموده تا سطوح صافی به دست آوریم گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد. بدین لحاظ پس از آنکه روی گچ و خاک را با ملات گچ اندود نمودند برای آنکه سطحی کاملا صیقلی به دست آید روی آن را کشته می کشند. البته استفاده از گچ های پلیمری نیز یک راه حل دیگر برای رفع محدودیت زمان گیرش گچ خواهد بود.
گچ های پلیمری پاششی، گچ سیوا و گچ ساتن که برای مصارف زیرکار و روکار در گچ کاری نوین مورد استفاده قرار می گیرند دارای افزودنی هایی هستند که زمان گیرش آن ها را به میزان قابل توجهی افزایش داده و عملا محدودیت زمانی در مصرف ملات گچ زنده را از بین برده اند. 
کشته ملات گچی است که هیچ وقت سخت نمی شود و تا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته و شکل پذیری خود را از دست نمیدهد البته باید توجه داشت که ضخامت اجرای ملات گچ کشته نباید حداکثر از یک الی دو میلیمتر تجاوز کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده، ترک میخورد و احتمالاً از سطح کار جدا می گردد.

 

اموزش ساخت گچ سفید کاری

ظرف گچسازی را تا نیمه آب می کنیم. سپس گچ را مشت می‌کنیم و دو دستی بر سطح آب طوری می‌پاشیم که دانه‌های گچ تقریباً به شکل پراکنده در درون آب نشست داشته باشد. عمل پاشیدن گچ را تا سطح آب طوری ادامه می‌دهیم که یک طرف آن آبدار و طرف دیگر از گچ پوشیده شود. طرفی را که از گچ پوشیده شده است، ورز می‌دهیم؛ به طوری که از لای انگشتان براحتی جهش داشته باشد و بلافاصله از ملات مذکور استفاده‌ می‌کنیم. گچ آبداری را که در طرف دیگر آماده کرده‌ایم، ورز می‌دهیم و جهت قسمت‌های باز شده به کار می بریم.

 

زمان گرفتن ملات گچ

گچ ساختمانی باید زود شروع به گرفتن و سخت شدن نموده و سخت شدن آن نیز باید خیلی زود پایان یابد گچ ساختمانی مرغوب آن است که زمان گرفتن آن زودتر از ۸ دقیقه شروع نشود و حداکثر از ۲۵ دقیقه دیرتر شروع به گرفتن ننماید و پایان سخت شدن آن نباید زودتر از ۲۰ دقیقه و دیر تر از یک ساعت باشد.

اندازه گیری زمان شروع و پایان گرفتن گچ:

اگر دریک ظرف مقداری آب بریزیم و روی آن به مقداری لازم گچ اضافه کنیم (به همان مقدار که برای ساختن ملات های کلی ساختمان گچ داخل آب می ریزیم) شروع زمان سخت شدن ملات گچ از لحظه ای محاسبه می شود که اگر داخل مخلوط را بوسیله میخی خط بیاندازیم بلافاصله جای خط پر نشود و پایان زمان سخت شدن آن زمانی است که اگر روی ملات سخت شده با انگشت ضربه بزنیم روی ملات درمحلی که ضربه زده ایم آب ظاهر نشود. (مقدار این ضربه باید درحدود ۵/۰ کیلو گرم بر سانتیمتر مربع باشد).
شروع زمان گرفتن گچ ازلحظه ای است که گچ را داخل آب می پاشیم و مدت سخت شدن آن ازلحظه ای است که جای شیار روی ملات باقی بماند تا زمانی که در اثر ضربه زیر انگشت آب جمع نشود.
باید توجه داشت  که گچ سخت شده شکل پذیری خود را از دست می دهد و دیگر قابل مصرف نیست، نباید سخت شدن گچ راباخشک شدن آن اشتباه کرد خشک شدن گچ با توجه به گرمی و سردی هوا ممکن است ازچند ساعت تا چند روز بطول بیانجامد. خشک شدن گچ وقتی پایان می یابد که رنگ آن کاملا ً سفید شود.

 ساختن گچ دستی

ظرف گچسازی را تا نیمه آب می کنیم. سپس گچ را مشت می‌کنیم و دو دستی بر سطح آب طوری می‌پاشیم که دانه‌های گچ تقریباً به شکل پراکنده در درون آب نشست داشته باشد. عمل پاشیدن گچ را تا سطح آب طوری ادامه می‌دهیم که یک طرف آن آبدار و طرف دیگر از گچ پوشیده شود. طرفی را که از گچ پوشیده شده است، ورز می‌دهیم؛ به طوری که از لای انگشتان براحتی جهش داشته باشد و بلافاصله از ملات مذکور استفاده‌ می‌کنیم. گچ آبداری را که در طرف دیگر آماده کرده‌ایم، ورز می‌دهیم و جهت قسمت‌های باز شده به کار می بریم.

 ملات گچ آماده

این گچ بعد از اندود گچ و خاک و یا کاهگل، و برای تسطیح سطوح حاصله در نماسازی داخلی و به‌خصوص جهت ترمیم و تعمیر و ترک‌گیری به کار می‌رود. برای ساختن آن به ترتیب زیر عمل می‌کنیم: 

۱- ظرف گچسازی باید عاری از هرگونه گچ‌های خشکیده و دانه‌های ماسه و سیمان و یا مواد دیگر باشد. آن را تا نیمه آب می‌کنیم. سپس به اندازه‌ی ۲ تا ۳ مشت گچ غربال شده را در سطح آب طوری می‌پاشیم که آب در دانه‌های گچ نشست کند.

۲- گچ داخل ظرف را اصطلاحاً "لت" می‌دهیم (هم میزنیم) تا گچ به صورت دوغاب در آید. یک تا یک و نیم دقیقه صبر می‌کنیم و مجدداً گچ را "لت" می‌دهیم. لت دادن گج با باز نگهداشتن انگشتان دست به حالت حرکت افقی در بین دوغاب انجام می‌شود.

۳- یک تا دو دقیقه صبر می‌کنیم و مجدداً گچ را هم می‌زنیم. در این حالت، گچ را اصطلاحاً پنجه‌ای می کنیم و لَت نمی‌دهیم. حال، گچ آماده‌ی کار است. از یک طرف آن را می‌بریم، بر سطح ماله می‌گذاریم و از پایین به بالا می‌کشیم. خودگیری این گچ به علت آب بیشتر و کم بودن گچ، به‌ مراتب از گچ دستی کمتر است. به همین علت می‌توانیم در گچکاری و تعمیرات، سطوح یکنواخت و هموار به وجود آوریم.
البته ترک دیوار تا زمانی قابل تعمیر است که آسیبی به متعلقاتی مانند درب و پنجره نزده باشد که در این صورت بایستی دیوار را مجددا چید

تهیه ملات گچ زنده

برای تهیه ملات گچ زنده جهت مصارف سفیدکاری و زیرکار به ترتیب ذیل عمل خواهیم کرد
•    ابتدا یک ظرف تمیز و مخصوص تهیه ملات را آماده می نمائیم.
•    سپس نیمی از ظرف مورد نظر را با آب تمیز و عاری از هرگونه ناخالصی پر می کنیم.
•    پس از آن گچ یا گچ خاک مخلوط شده را از بسته بندی خارج کرده و به آب اضافه می کنیم. باید توجه نمائیم همانطور که قبلاً ذکر گردید مقدار آب موجود در ظرف وزنی معادل ۷۰ الی ۸۰ درصد وزن گچ اضافه شده داشته باشد. بطور مثال اگر ۰٫۷ الی ۰٫۸ لیتر آب در ظرف ریخته شده بیشتر از ۱ کیلوگرم گچ به آن اضافه نگردد.
•    سپس به محلول ۱ الی ۲ دقیقه زمان می دهیم تا فعل و انفعالات شیمیایی مربوط به تشکیل بلورهای گچ (جوانه زدن بلورهای گچ) صورت پذیرد و سپس مخلوط را با دست یا همزن کاملاً مخلوط کرده تا کاملاً یکدست و همگن شود.
•    پس از آن حدود ۵ الی ۷ دقیقه فرصت برای استفاده از این ملات گچ خواهیم داشت و می توانیم با استفاده از کاردک مخصوص گچ کاری، ماله گچ کاری و شمشه، سطح مورد نظر را پوشش دهی نمائیم.

تهیه ملات گچ کشته

یکی از ویژگی های مهم گچ، زودگیر بودن آن است که عملا باعث می گردد امکان کار در زمان طولانی با ملات آن از بین برود. اما برای رفع این مشکل می توان ملات گچ کشته را تهیه نمود و با استفاده از این ملات که زمان گیرش طولانی تری نسبت به گچ زنده دارد، طی مدت زمان طولانی تری به پوشش دهی سطوح پرداخت. گچ کاران معمولاً برای صاف و صیقلی و یکدست کردن سطوح مورد نظر، از ملات گچ کشته استفاده می کنند. از ملات گچ کشته برای انجام لایه نهایی گچ کاری بهره می برند.
البته محصول خاصی به نام گچ کشته در کارخانجات تولیدکننده گچ ساختمانی تولید نمی شود، بلکه شیوه ساخت این ملات، وجه تمایز آن می باشد. ملات این گچ دیرگیرتر بوده و درصورتیکه به روش صحیح تهیه گردد، تا قبل از خشک شدن، قابلیت پلاستیسیته و شکل پذیری خود را حفظ می کند.
برای ساخت ملات گچ کشته باید به روش ذیل عمل کنیم:
•    ابتدا یک ظرف تمیز و مخصوص تهیه ملات را آماده می نمائیم.
•    سپس نیمی از ظرف مورد نظر را با آب تمیز و عاری از هرگونه ناخالصی پر می کنیم.
•    معمولا برای تهیه ملات گچ کشته، از گچ های مخصوص سفیدکاری با دانه بندی بسیار ریز استفاده می کنند در موارد خاص حتی قبل از تهیه ملات، گچ سفیدکاری مورد نظر را با استفاده از الک با دانه های بسیار ریز سرند کرده تا گچ مرغوبتری حاصل گردد.
•    پس از آن گچ مخصوص سفیدکاری الک شده را به آرامی آب اضافه می کنیم. باید توجه نمائیم همانطور که قبلاً ذکر گردید مقدار آب موجود در ظرف وزنی معادل ۷۰ الی ۸۰ درصد وزن گچ اضافه شده داشته باشد. بطور مثال اگر ۰٫۷ الی ۰٫۸ لیتر آب در ظرف ریخته شده بیشتر از ۱ کیلوگرم گچ به آن اضافه نگردد.
•    بلافاصله پس از اضافه کردن پودر گچ به ظرف محتوی آب شروع به هم زدن مخلوط گچ و آب می کنیم تا از تشکیل بلورهای گچ و سخت شدن ملات جلوگیری بعمل آید. (این مرحله در تهیه ملات گچ کشته بسیار مهم بوده و باید با دقت و سرعت صورت پذیرد).
•    پس از اضافه کردن تمام پودر گچ الک شده، هم زدن را ادامه میدهیم. پیشنهاد می شود این هم زدن حدود ۱۰ الی ۱۲ دقیقه ادامه پیدا کند.
•    بعد از انجام این مرحله، ملات گچ به اصطلاح کشته حاصل گردیده است که دارای قابلیت شکل پذیری بالاتری نسبت به ملات گچ زنده می باشد.
•    نکته پر اهمیت در اینجا این است که ملات گچ کشته دارای مقاومت بسیار پائینی بوده و نباید در ضخامت های بیشتر از ۱ الی ۲ میلیمتر استفاده شود، زیرا درغیر این صورت پس از خشک شدن ترک خورده و یا احتمالا پوسته پوسته می شود.

 توانايي آستركشي با گچ:

براي تهيه آستر به شرح زير عمل مي كنيم:
1-استامبولي  يا ظرف تهيه گچ را به نسبت 3پيمانه آب و1.5پيمانه گچ كه بر سطح آب پاشيده شده را با دست كاملاً مخلوط مي كنيم به طوري كه همه گچ ريخته شده درآب حل شود وگچ گلوله شده درته ظرف به صورت خشك باقي نماند زيرا اگر گچ كاملاً درآب حل نشود سفت شده وهنگام آستركشي مانند ريگ زير ماله مانع اجراي صحيح كار مي شود.
2-سطح اندود برآستر را با آب خيلي كم مرطوب نموده وآماده گچكاري مي شويم.
3-ملات ساخته شده را زماني كه كمي خودش را گرفت(اصلاحاً كمي سفت شد) به ضخامت 1.5 ميلي متر با ماله هاي مخصوص گچكاري برسطح مورد نظر مي كشيم.رنگ اين نوع گچ سفيد ودر مواردي متمايل به زرد است.

مواد افزودنی در گچ

گاهی با افزودن بعضی مواد گچ را تندگیرتر یاکندگیرتر می کنند به شرح زیر:

اگر 0.5 درصد وزن گچ به آن نمک طعام NaCl اضافه کنیم انرا تند گیر کرده و زمان گیرش انرا به 5 دقیقه می رسانیم.

اگر از یک در صد تا 4 در صد وزن گچ به ان نمک طعام اضافه کنیم  زمان گیرش آن به 3.5 دقیقه می رسد حال اگر در صد نمک طعام را هر قدر اضافه کنیم زمان گیرش به تعویق می افتد و گچ کند گیرتر می شود به طوریکه با افزودن 10 در صد نمک طعام شروع زمان گرفتن گچ به 12.5 دقیقه می رسد. نمودار زیر بیانگر اثر نمک طعام  است:

زاج سفید گچ را کند گیرتر می نماید.

سریش نیز گچ را کندگیرتر می کند بطوریکه اگر به ملات گچ از یک در صد تا 6 درصد وزن آن سریش اضافه کنیم آغاز گرفتن گچ از 12.5 دقیقه تا 38 دقیقه به تاخیر می افتد. لازم به یادآوری است که سریش نوعی چسب گیاهی می باشد که در صنعت صحافی به طور وفور مورد استفاده قرار می گیرد. در حدود سالهای 1320 تا 1330 که اطاقها را کمتر نقاشی می نمود ند مقداری سریش به آب ملات گچی که جهت سفید کاری اتاقها مورد مصرف قرار می گرفت اضافه می کردندتا هنگام تکیه دادن به دیوار اتاقها لباس تکیه دهنده را کثیف نکند.

با افزودن 0.5 در صد تا 1 در صد وزن گچ براکس به فرمول H2O,Na2B4O7 زمان آغاز گرفتن گچ از 15 دقیقه تا 1.5 ساعت به تاخیر می افتد. نمودار زیر این اثر را نشان می دهد:

آب گرم در زمان گرفتن تاثیری چندانی ندارد.

اگر به ملات گچ از 0.1 تا 0.5 در صد وزن گچ سریشم اضافه کنیم زمان آغاز سخت شدن آن از 10 دقیقه تا 2 ساعت به تاخیر می افتد.

اگر به ملات گچ از 10 تا 50 درصد وزن آن خاک رس اضافه کنیم ( ملات گچ و خاک ) آغاز گرفتن آن حداکثر تا 12.5 دقیقه به تاخیر می افتد.

اگر به ملات گچ تا یک درصد وزن ان زاج سفید اضافه کنند زمان آغاز گرفتن آن تا 15.5 دقیقه به تاخیر می افتد ولی اگر مقدار زاج سفید را اضافه کرده و انرا تا 5 در صد برسانند ملات گچ تندگیر شده و زمان آغاز گرفتن ان به 7 دقیقه می رسد.

وزن مخصوص گچ

وزن مخصوص گچ بر حسب ریزی و درشتی دانه و همچنین لرزیده و نلرزیده ان متفاوت است و بطور کلی وزن مخصوص گچ از 0.85تا 1.4 تن بر متر مکعب می باشد.

گچ و خاک

اگر در ساختمان بخواهیم از گچ بعنوان ملات استفاده نماییم اغلب مواقع گچ و خاک رس را مخلوط کرده و از ملات گچ و خاک استفاده می کنند و از گچ تنها و بدون خاک فقط برای سفید کاری اطاقها و پوشش روی گچ و خاک استفاده می شود ان هم بعلت رنگ سفید ان است که آمادگی بهتری برای نقاشی دارد.

منظور از ملات گچ و خاک ملاتی است که از مخلوط شدن گچ و خاک رس به نسبت پنجاه درصد از هر کدام بدست امده باشد البته با توجه به تندگیر و کندگیر بودن گچ ممکن است میزان خاک رس کمتر یا بیشتر بشود.

خاک را به دلایل زیر با گچ مخلوط می نمایند:

قیمت خاک رس از گچ ارزانتر است زیرا همانطوریکه قبلا گفته شد سنگ گچ را پس از استخراج به کوره برده و عملیاتی روی ان انجام می دهند که موجب هزینه می باشد در صورتیکه خاک رس را پس از استخراج مستقیما به مصرف می رسانند و در هر شرایط  قیمت خاک رس از گچ ارزانتر است در نتیجه ملات گچ و خاک بسیار اقتصادی تر از گچ تنها است.

ملات گچ و خاک دیر گیر تر از ملات گچ می باشد . بدین علت دیرتر سخت شده و در نتیجه کارگران گچ کار بیشتر فرصت دارند  تا آن را روی ردیف قبلی آجر پهن نموده و ردیف بعدی آجر را روی آن بچسبانند.روی هم رفته کار کردن با آن آسان است.

ملات گچ و خاک از ملات گچ پلاستیک تر می باشد و زیر ماله بنا بهتر شکل می گیرد.

دوغ آب گچ

برای ساختن دوغ آب گچ عینا مانند ساختن ملات گچ عمل می نمایند فقط از آب بیشتری استفاده می کنند بطوریکه ملات کامل رقیق و روان باشد . از دوغ آب گچ برای پر کردن درزهای طاق ضربی استفاده می نمایند. دوغ آب گچ را قبل از ازدیاد حجم گچ مصرف می کنند و ملات گچ را تقریبا بعد از ازدیاد حجم گچ.

تخته های گچی پیش ساخته

در ساختمان هایی که اسکلت آنها فلزی یا بتنی است برای تیغه بندی جهت جدا کردن فضاهای داخلی آپارتمان احتیاج به مصالحی بسیار سبک داریم که وزن زیادی را به سازه تحمیل نکند برای این کار معمولا از بلوک سفالی تو خالی استفاده می کنند.

گاهی نیز از قطعات گچ به ابعاد تقریبی 50*50*8  سانتی متر استفاده می شود که این قطعات به شکل کام و زبانه روی هم قرار می گیرند. ملات بین آنها چسب مخصوصی است که مخلوط گچ داشته و پس از مصرف کاملا هم رنگ سایر قسمتهای تخته های گچی می شود.

پس از نصب پلاکهای گچی میتوان روی انرا با اندود گچ و یا کاغذ دیواری پوشانید.باید دقت نمود که از این قطعات در مکانهایی که مستقیما با آب در تماس هستند استفاده نشود مانند حمام ها و غیره زیرا همانطوری که گفته شد گچ در مقابل آب حساس بوده و خیلی زود فاسد می شود.

با توجه به این که برای تیغه بندی اتاقها فقط حجم قطعه مورد نظر می باشد در نتیجه وزن قطعه هر چقدر سبک تر باشد بهتر است زیرا بار کمتری را به پله ها و ستون ها و فنداسیون وارد می کند. گاهی برای ساختن قطعات گچی جهت تیغه بندی از گچ پوک شده استفاده می کنند یعنی از گچی که در هنگام سخت شدن دارای خلل فرج بیشتری می باشد استفاده می شود.

برای ساختن گچ پوک به ابی که ملات گچ را با آن درست می کنند موادی اضافه می نمایند که تولید گاز بنماید مانند آب اکسیژنه یا سولفات آلومینیم این مواد در موقع سخت شدن گچ ایجاد حباب کرده و در نتیجه در گچ خلل و فرج ایجاد می شود و وزن مخصوص قطعه گچی کم می شود.

برای ساختن قطعات گچی سبک علاوه بر روش فوق می توان با اضافه کردن مواد دیگری به ملات گچ مانند پودر کاه – سبوس برنج – قطعات گچی سبک به دست آورد؛ و همچنین اگر به ملات گچ موادی مانند مو – الیاف گیاهی – و مفتولهای باریک فلزی و غیره استفاده کنند قطعه گچی مسلح به دست می آید که نسبت به قطعه گچ معمولی و قطعه گچی پوک دارای مقاومت کششی و فشاری بیشتری است.

از قطعات گچی استفاده های دیگری نیز به عمل می آید مثلا قطعات مذکور را به شکل و اندازه دلخواه در می آورند و آنرا به جای گچ کاری به دیوار سالنها می چسبانند و از آن به جای آکوستیک استفاده می نمایند و یا تخته گچی مقاوم در مقابل حرارت می سازند و فضای خصوصی را که باید دارای امنیت بیشتری در مقابل آتش سوزی یا تبادل حرارت داشته باشد با آن می پو شانند.

در ساخت هر یک از این قطعات باید ویژگی های مخصوصی رعایت شود.هم چنین قطعات گچی را به شکل گل و بوته در می آورند و از آن برای تزیین فضاهای داخلی ساختمان به عنوان گچ بری پیش ساخته استفاده می نمایند.

گچ و فلزات

به علت آنکه ملات گچ اگر در مجاورت آهن – روی – سرب قرار بگیرد با آن ترکیب شده و تولید سولفات می نماید و در نتیجه موجب ضعیف شدن قطعه به کار رفته می شود در ساختمانها مخصوصا ساختمانهایی که اسکلت آن فلزی بوده و سقف طاق ضربی می باشد باید حتما روی تمام قطعات فلزی قبل از اجراء طاق ضربی و مصرف هر گونه گچ با یک لایه از روغن مخصوص که به آن ضد زنگ می گویند پوشانیده شود تا بدین وسیله از فساد آهن جلوگیری گردد.

مقاوم کردن اندود گچ در مقابل آب

در فضاهایی از آپارتمانهای مسکونی که اندود گچ در مقابل بخار آب قرار دارد.مانند سقف حمام ها و یا توالت ها و یا آشپزخانه ها برای آنکه بخار آب به گچ آسیبی نرساند روی آنرا با یک یا چند لایه رنگ روغن می پوشانند تا بدین وسیله مقاومت آن در مقابل آب و مخصوصا بخار آب زیادتر گردد ولی این رنگ روغن نمی توانند گچ را صد در صد در مقابل آب مقاوم نماید و باز هم بعد از چندی سقف یا دیوار این گونه فضاها در اثر مجاورت با بخار آب  طبله می نمایند.

مقاومت کششی و فشاری گچ

معمولا مصرف گچ در ساختمان برای اعضاء باربر نبوده بلکه فقط برای نازک کاری به کار می رود بدین لحاظ اگر ملات گچ پس از سخت شدن و خشک شدن بتواند وزن خود را تحمل کند کافی می باشد در آزمایشهایی که به عمل آمده نشان می دهد که مقاومت فشاری گچ سخت شده بیش از 30 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و مقاومت کششی آن بیش از 5 کیلو گرم بر سانتی متر است که این هر دو برای مصرف گچ در ساختمان برای نازک کاری کافی است.

انبار کردن گچ

اگر گچ به صورت فله به کارگاه وارد شود باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطوری که قبلا نیز اشاره شد گچ میل ترکیبی شدیدی با آب داشته و حتی رطوبت هوا را جذب می کند و پس از مدتی نه چندان طولانی فاسد می شود یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازدیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمی شود ولی اگر گچ پاکتی را به طریقه صحیحی انبار کنند به طوریکه دور از رطوبت باشد میتوان حتی پس از یک سال هم از آن استفاده نمود.

برای انبار کردن گچ باید انرا روی تخته هایی که از زمین فاصله داشته باشد بچینند برای ایجاد فاصله تخته های زیرگچ از زمین میتوان از قطعات آجر یا بلوک سفالی استفاده نمود و هم چنین باید فاصله گچ از دیوارهای انبار 20 سانتی متر باشد و نباید حداکثر بیش از 10 پاکت گچ را روی هم چید زیرا ممکن است گچ داخل پاکتهای پایین تر در اثر وزن پاکتهای بالایی بهم دیگر چسبیده و کلوخه شود . خلاصه گچ را باید طوری انبار نمود که هوا به راحتی بتواند بین آن جریان پیدا کرده و هم چنین زیر فشار نباشد